Elke paar maanden kondigt een artikel in de media de dood van dark kitchens als rendabel bedrijfsmodel aan.
Marktgegevens wijzen echter op het tegendeel. Volgens Statista bedroeg de omzet van online voedselbezorging in 2023 naar schatting meer dan $1 biljoen, en zal deze naar verwachting tegen 2030 een marktaandeel van 50% hebben op de markt voor drive-in en afhaalmaaltijden.
Dat is niet slecht voor een sector die op sterven na dood is.
De waarheid is dat dark kitchens springlevend zijn. Sterker nog, ze zijn er al meer dan tien jaar: een NYT-artikel uit 2019 vermeldt dat ze op zijn minst teruggaan tot 2013. Interessant is dat de term ‘dark kitchens’ in het artikel tussen aanhalingstekens staat, wat betekent dat de term in die tijd nog nieuw was.
Vandaag de dag is dat niet meer nodig: iedereen in de horeca weet wat dark kitchens zijn (ook wel bekend als ghost kitchens of cloud kitchens; het zijn allemaal synoniemen).
Maar net als alles zijn ze intussen sterk geëvolueerd en dat zal ook blijven gebeuren.
In deze gids geven we een definitie van spookkeukens, beschrijven we de verschillende manieren waarop ze geld verdienen, hun voor- en nadelen, en de cruciale factoren voor een succesvolle bedrijfsvoering.
We behandelen de volgende onderwerpen:
De eenvoudigste definitie van een dark kitchen – en één waarin we alle verschillende soorten dark kitchens op de markt kunnen opnemen – is een keuken zonder eetruimte of een winkel die eten bereidt dat elders wordt geconsumeerd. Op basis van deze definitie kunnen we vier soorten bedrijfsmodellen voor dark kitchens onderscheiden.
1. Virtuele restaurantmerken Een virtueel restaurant is de oorspronkelijke en meest eenvoudige soort dark kitchen. Het is een restaurant dat alleen eten bereidt voor bezorging, er is geen mogelijkheid om het eten af te halen of ter plaatse te eten. Het merk bestaat alleen online en neemt bestellingen aan via mobiele apps zoals Uber Eats of Just Eat.
Enkele voorbeelden van populaire virtuele restaurants zijn Tender Shack in de VS en Dirty Vegan Burgers in Europa. Het typische menu van een virtueel restaurant bestaat uit gerechten die gemakkelijk getransporteerd kunnen worden, zoals hamburgers, pizza’s, sushi, taco’s, gefrituurde kip, sandwiches of roerbakgerechten. Soms runt het bedrijf achter het virtuele restaurant meerdere merken vanuit dezelfde dark kitchen. Zo wordt maximaal gebruik gemaakt van de capaciteiten van de dark kitchen.
2. Fysieke restaurants met bezorgservice In dit model zet een klassiek restaurant een bezorgdienst op vanuit een dark kitchen om het bereik te vergroten en meer inkomsten te genereren. Daarbij kan het virtuele merk de bezorgversie van het oorspronkelijke restaurant zijn of een afzonderlijke variant.
3. Commissary kitchen Een commissary kitchen is een centrale productiekeuken die voedsel bereidt voor verschillende soorten horecabedrijven: food trucks, mobiele verkopers, cateringdiensten, andere dark kitchens, fysieke restaurants of pop-up evenementen. Commissary kitchens nemen geen online bestellingen op van klanten (daarom namen we online bestellingen niet op in de algemene definitie van dark kitchens). Ze maken eerder deel uit van de logistieke keten van een horecabedrijf dat al dan niet online bestellingen in het bedrijfsmodel heeft opgenomen.
Je vindt misschien dat centrale productiekeukens niet thuishoren in een discussie over dark kitchens, maar ze buiten beschouwing laten zou een vergissing zijn. Daar zijn twee redenen voor: ten eerste kunnen de gelijkenissen tussen dark kitchens en grootkeukens soms tot verwarring leiden. Het is dus belangrijk om het onderscheid te verduidelijken. Ten tweede zijn centrale productiekeukens van essentieel belang voor het populaire hub-and-spoke model van dark kitchens, dat we hierna zullen bespreken.
4. Hub-and-spoke dark kitchens Dit model is een uitgebreide versie van #3, waarbij een keuken (de hub) het eten voorbereidt en halffabricaten levert aan meerdere locaties (de spokes). Daar wordt de laatste hand gelegd aan de gerechten en worden de bestellingen verzameld en bij de klanten afgeleverd.
Elk van de bovenstaande bedrijfsmodellen kan op verschillende manieren toegang krijgen tot een dark kitchen. Er een bezitten is een optie, maar er zijn flexibelere alternatieven met een lagere initiële investering.
1. Huren Een van de opties is een dark kitchen huren. Kies voor een dark kitchen die levering aanbiedt en alle benodigde vergunningen heeft om een of meer virtuele merken te huisvesten of als commissary kitchen gebruikt te worden. Er bestaan gespecialiseerde verhuurbedrijven zoals Cloudkitchen en Nimbus, die niet alleen de fysieke ruimte leveren, maar ook advies en andere diensten.
2. Gedeelde keukenruimtes Deze optie kost minder en is flexibeler, maar biedt beperktere mogelijkheden. Het is de ideale optie voor virtuele merken die klein willen beginnen of commissary kitchens die alleen eten bereiden en geen volledig uitgeruste ruimte nodig hebben. Denk bijvoorbeeld aan het verschil tussen het huren van een kantoor of een bureau in een coworkingruimte.
3. Gebruik een host kitchen In plaats van een dark kitchen te bezitten of te huren, kunnen virtuele restaurantmerken ook de keukenruimte en faciliteiten van een bestaand restaurant gebruiken. Deze zogenaamde host kitchens kunnen een win-win situatie vormen voor beide partners. Ze genereren extra inkomsten voor restaurants met onderbenutte bedrijfsmiddelen en bieden virtuele merken de mogelijkheid om hun activiteiten uit te oefenen zonder dat ze zelf een dark kitchen bezitten of huren.
4. Koop een modulaire keuken Een modulaire spookkeuken, ook wel een kitchen pod genoemd, is een vrijstaande container die op een vrachtwagen kan worden geladen en naar verschillende locaties kan worden vervoerd. Je kunt er een kopen bij KitchenPodular voor $100.000.
Dark kitchens hebben, net als elk bedrijfsmodel, hun voor- en nadelen.
Dark kitchens kunnen wel degelijk rendabel zijn. Sterker nog, ze kunnen een gemiddelde winstmarge van 15 tot 25% van de totale omzet behalen, wat samen met pizzeria’s de hoogste winstmarge van alle restaurantmodellen is.
Althans, dat is de theorie. In werkelijkheid kan een dark kitchen, net als elk ander bedrijf, enorm slecht presteren. Het feit dat er steeds meer vraag is naar voedselbezorging betekent niet noodzakelijkerwijs dat het een winstgevend marktsegment is.
Daarom bekijken we hierna de verschillende cruciale elementen voor een succesvolle dark kitchen.
Voordat je je eerste online bestelling aflevert, heb je drie andere dingen nodig: een ondernemingsplan, een goed uitgeruste keukenruimte en alle benodigde vergunningen.
Laten we deze eens kort overlopen:
Een ondernemingsplan komt inf feite neer op het beantwoorden van een simpele vraag: hoe wil je geld gaan verdienen met je dark kitchen? We kunnen dit opsplitsen in nog een viertal vragen:
Als je eenmaal weet dat je een dark kitchen nodig hebt, moet je er een vinden met de juiste locatie en uitrusting. Daarbij moet je rekening houden met drie factoren:
Deze variëren per land, regio of stad, maar over het algemeen omvatten ze:
Zijn de drie bovenstaande elementen in orde? Dan kun je nu een dark kitchen beginnen. Aan de hand van de vier onderstaande punten maak je er een succes van.
Vraag een willekeurige uitbater van een dark kitchen wat de belangrijkste elementen van een succesvolle bedrijfsvoering zijn en hij of zij zal als eerste het kostenbeheer aanhalen. Een van de belangrijkste kostenposten van een virtueel restaurant zijn de bezorgplatforms. Zij brengen meestal 20 à 30% van de waarde van de bestelling in rekening. Tenzij je McDonald’s bent, kun je maar weinig doen aan deze tarieven.
Maar je hebt wel de volledige controle over de food cost, de energie-, arbeids- en huurkosten. Je moet je vooral hier op richten. Als je een rendabel bedrijf wilt runnen moet je deze zo laag mogelijk houden.
Dit is hoe:
Bijvoorbeeld: “De food cost is ons belangrijkste aandachtspunt”, zegt Rens Bekkers in de video. Hij is medeoprichter van Bright Kitchen, een bezorgrestaurant in Nederland. “We slagen hier vooral in dankzij ons efficiënte bedrijfsmodel en de flexibele vaste kosten, waarbij de uitgaven worden afgestemd op de verkoop. Op rustige dagen geven we dus ook minder uit. Het voorraadbeheer is cruciaal om de food cost in bedwang te houden. Heb je de voorraad niet onder controle, dan leidt dit tot verspilling, te grote porties of andere problemen, waardoor de marges van het gerecht in het gedrang komen.”
Een van de voordelen van een dark kitchen is dat je onbekende voedingsniches kunt verkennen, nieuwe items aan het menu kunt toevoegen of zelfs moeiteloos nieuwe virtuele merken kunt creëren. Deze experimenten moeten echter altijd worden uitgevoerd met het oog op maximaal rendement. Elke keer als je een bestaand menu-item aanpast of nieuwe gerechten creëert, moet je nagaan wat de kosten en opbrengsten zijn. Daarna behoud je de items die aanslaan en schrap je degene die niet goed presteren. Kortom, de samenstelling van het menu moet waterdicht zijn. Dark kitchens bieden je de mogelijkheid tot maximale flexibiliteit, maar het is aan jou om die kans te grijpen.
Door op de twee belangrijkste gebieden gebruik te maken van gegevens en de juiste technologie bereik je maximale flexibiliteit, niet alleen met je menu’s maar ook met de rest van je activiteiten.
Het bestelplatform. Bezorgingsapps leveren allerlei gegevens op: welke items de gebruikers kopen, waar ze naar op zoek gaan en wat ze van de producten vinden. Op basis daarvan bepaal je de meest/minst populaire gerechten en de ingrediënten die ze gemeen hebben. Vervolgens gebruik je die gegevens om nieuwe gerechten te maken. Een interessante nieuwe trend in de wereld van de dark kitchens is het gebruik van interne online bestelsystemen waarmee de uitbaters de ervaring van de klant kunnen beheren en zelf over de gegevens van de klant kunnen beschikken, wat een stabielere basis biedt om het bedrijf te laten groeien.
Als de IT niet wordt geharmoniseerd, beschik je alleen maar over een heleboel versnipperde gegevens. Een point solution kan dan wel uitblinken in één taak, zoals het berekenen van de receptkosten, maar daar houdt het dan ook mee op. Dat is ook het geval met spreadsheets. Je hebt een systeem nodig dat de puntjes met elkaar verbindt en de recepten en voorraden koppelt aan de inkoop.
Carl Jacobs
CEO & medeoprichter van Apicbase
De back-of-house: het voorraadbeheer en het kassasysteem. Deze twee systemen moeten perfect op elkaar zijn afgestemd, met bruikbare gegevensanalyses en overzichtelijke dashboards. Dit is cruciaal om:
Circus Kitchens vertrouwt op Apicbase voor hun zes dark kitchens in Hamburg. Het systeem registreert de voorraad, inkoop, food cost en de prestaties van de menu’s.
De digitale strategie van Circus is voornamelijk gebaseerd op een holistische benadering van hun tech stack en op het feit dat elk systeem met elkaar in verbinding staat en gegevens deelt. Dit is een grote uitdaging voor de IT-verantwoordelijke, maar is wel noodzakelijk voor een betere besluitvorming. Fred LeFranc zegt dat cloud-based systemen essentieel zijn, en dat geldt niet alleen voor het kassasysteem.
Je moet het hele systeem als een geheel zien. Als je verschillende systemen aankoopt die niet met elkaar geïntegreerd kunnen worden, zal dit later tot problemen leiden. Cloud-based systemen zijn dus essentieel. POS, voorraad, boekhouding en aggregators – alle systemen moeten perfect met elkaar kunnen samenwerken.
Fred LeFranc
CEO & medeoprichter van Results Thru Strategy
Een virtueel merk is nog steeds een merk. Merken moeten een band hebben met hun klanten.
Bij fysieke restaurants wordt een groot deel van deze band gevormd tijdens de maaltijd, onder meer door de sfeer en de bediening aan tafel. Een virtueel restaurant heeft die mogelijkheid niet. Je kunt dan wel meer betalen om bovenaan te verschijnen in de zoekopdrachten, maar op lange termijn is het veel interessanter om je marketing te optimaliseren en ervoor te zorgen dat de gebruikers van de apps specifiek op zoek gaan naar jouw restaurant.
Ook al lijken de marketingprincipes van een dark kitchen sterk op die van een traditioneel restaurant, toch vergt de effectieve toepassing van deze strategieën vaak meer tijd en middelen.
Hier zijn een paar tips om je op weg te helpen.
Lees ook: 43 eenvoudige maar effectieve marketingtips voor restaurants en voorbeelden voor groeiende horecazaken
Zoals we in de inleiding van deze gids al hebben vermeld, zijn dark kitchens sinds hun ontstaan in het begin van de jaren 2010 reeds sterk geëvolueerd. Deze evolutie zal zich de komende jaren voortzetten.
Dit zijn de belangrijkste trends die we op dit moment zien.
Steeds meer dark kitchens worden gecombineerd met een food hall of met een klantgerichte front-of-house, met zelfbestelkiosken voor afhaalbestellingen of zelfs een kleine eetruimte. Dark kitchens gaan nu dus ook de fysieke wereld in.
Met andere woorden, dark kitchens treden steeds meer op de voorgrond en schudden de voorvoegsels dark, ghost en cloud van zich af, waardoor de kloof met traditionele restaurants steeds kleiner wordt.
Dit model, waarbij grootkeukens fungeren als centrale productie-eenheden (CPU’s) die het eten voorbereiden en het vervolgens voor de afwerking naar kleinere pop-up locaties sturen, wordt steeds belangrijker voor restaurants met meerdere vestigingen en elk horecabedrijf dat zijn bereik wil vergroten en de kosten voor opschaling wil optimaliseren.
Vele virtuele merken investeren tegenwoordig in hun eigen apps en online bestelsystemen. Het doel is om de consument te overtuigen om via deze kanalen te bestellen. Deze aanpak heeft meerdere voordelen: je betaalt niet langer voor externe apps, je beschikt zelf over de gegevens van je klanten, je hebt de volledige controle over de relatie met je klanten en je creëert een trouw klantenbestand waarop je eventuele promoties en marketing kunt richten.
Externe apps zullen altijd een essentieel verkoopkanaal blijven voor restaurants die alleen bezorging aanbieden. Naarmate steeds meer restaurants de bezorging voor hun eigen rekening nemen, zullen exploitanten deze apps echter steeds meer gaan gebruiken als platforms voor klantenwerving.
Een ander scenario dat we steeds vaker waarnemen is dat één bedrijf meerdere virtuele concepten aanbiedt en ze vanuit dezelfde dark kitchen runt. Veel klanten vinden dit fijn omdat ze, als ze met de familie of een groep vrienden eten bestellen, meer keuze hebben terwijl de bezorgkosten beperkt blijven. De exploitanten vinden het ook geweldig, omdat ze zo hun activiteiten kunnen stroomlijnen en verschillende bestellingen kunnen bundelen.
AI in restaurants staat nog in de kinderschoenen, maar het potentieel ervan is reeds duidelijk. AI kan de activiteiten van restaurants grondig veranderen, niet alleen de klantgerichte kant, maar ook de kant van de backoffice, waarbij exploitanten worden geholpen bij het beheer van de tools waarmee de activiteiten worden aangestuurd. Met AI kunnen bijvoorbeeld betere voorspellingen gemaakt worden, zodat de voorraad- en arbeidskosten beter beheerd kunnen worden.
Bezorgplatforms zoals UberEats en Takeaway, maar ook dark kitchens en delivery-first restaurants, experimenteren tegenwoordig met dynamische prijzen. Het is namelijk zeer logisch dat zij deze technologie in hun apps en online menu’s integreren. Door de prijzen te verhogen tijdens depiekperiodes, kun je de vraag spreiden en de omzet verhogen. Met dynamische prijzen kunnen dark kitchens hun rendement en efficiëntie aanzienlijk verhogen, maar dat vergt wel zorgvuldige planning, constante controle en een strategische aanpak. Met dergelijke technologieën krijg je meer inzicht in het gedrag van je klanten en blijf je transparant, zodat je de dynamische prijzen in je voordeel kunt gebruiken.
Nu we ons onderzoek van dark kitchens hebben afgerond, is duidelijk dat ze niet meer weg te denken zijn. Hoewel af en toe wordt beweerd dat ze aan het verdwijnen zijn, tonen de marktcijfers en het consumentengedrag een compleet ander beeld. Dark kitchens hebben zich ontpopt tot een cruciaal onderdeel van het moderne horecalandschap en spelen continu in op de behoeften van een samenleving die steeds digitaler en gemakzuchtiger wordt.
Dark kitchens hebben unieke voordelen, zoals lagere bedrijfskosten, flexibele menu’s en toegang tot waardevolle gegevens. Er zijn echter ook enkele uitdagingen, zoals de hoge kosten van externe apps, het kostenbeheer en de ontwikkeling van sterke digitale merken.
Omdat ze steeds meer op zoek zijn naar kostenoptimalisatie en rentabiliteit, treden dark kitchens langzaam maar zeker uit het donker. Exploitanten gaan steeds meer samenwerken met lokale gemeenschappen, experimenteren met hybride modellen en nemen soms gedurfde maatregelen, zoals de ontwikkeling van eigen bezorgingstechnologie en de invoering van dynamische prijzen. Op die manier toveren ze zichzelf een beetje om in een technologiebedrijf.
In de toekomst zullen verschillende trends bepalend zijn voor de toekomst van dark kitchens. Hybride modellen die bezorgkeukens combineren met fysieke eetruimtes, de uitbreiding van het hub-and-spoke model en investeringen in eigen bezorgdiensten zullen hierbij een cruciale rol spelen. Daarnaast zal het gebruik van externe apps voor klantenwerving, het samenvoegen van meerdere virtuele merken en de integratie van AI en dynamische prijzen de efficiëntie en het contact met klanten verbeteren.
Apicbase is een complete software voor horeca- en restaurantbeheer. Beheer de ingrediënten, recepten, inkoop en voorraad voor alle filialen op één plek.
Apicbase en Cuisin.io zorgen ervoor dat bestellingen bij lokale leveranciers volledig digitaal verlopen. Restaurants, cateringbedrijven…
Wist je dat een slecht beheerd menu je elke maand duizenden euro's aan voedselverspilling en…
Naarmate je bedrijf groeit en de markt evolueert, kan het gebeuren dat je bestaande systemen…
Volgens de nieuwe CSRD-voorschriften moeten grote horecabedrijven hun Scope 3-emissies rapporteren, wat een lastige opgave…
Exploitanten van restaurants met meerdere vestigingen zijn voortdurend op zoek naar manieren om de vaste…
Naast de loonkosten en de huur is de food cost de hoogste last voor elk…